Η παρακμή της καπιταλιστικής Ευρώπης στο διαχρονικό “Porcile” (Χοιροστάσιο) του Pasolini.
Ο “Μεγάλος Αιρετικός” του Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, κατορθώνει μέσα από το έργο του να παραμένει επίκαιρος και ταυτόχρονα, διαχρονικός, κεντρίζει άμεσα την καρδιά του θεατή, θέτει προβληματισμούς, “δολοφονεί” την απάθεια. Στο “Porcile” (Χοιροστάσιο) του 1969, παραμερίζοντας την επίφαση προόδου που δημιουργεί ο εκπολιτισμός στο πέρασμα των χρόνων, ο Παζολίνι καταγγέλλει την ανθρωποβόρα φύση μιας κοινωνίας εχθρικής απέναντι στα απείθαρχα τέκνα της. “Σε έναν καπιταλιστικό κόσμο, οι κανίβαλοι ζουν πάντα ανάμεσά μας”.
Μια διπλή αλληγορία για το φασισμό και τον καπιταλισμό. Δύο ιστορίες που αποτελούν ένα καυστικό σχόλιο για τη μεταπολεμική ευρωπαϊκή ηθική σήψη και το νόημα της εξέγερσης μπροστά σε έναν διεφθαρμένο κόσμο.
Στη πρώτη ιστορία μεταφερόμαστε στην Μεσαιωνική Ιταλία του 15ου αιώνα, κάπου στην ηφαιστιογενή Σικελία, για να παρακολουθήσουμε τις περιπέτειες ενός νέου άνδρα (Πιερ Κλεμέντι), ο οποίος φαίνεται να έχει δραπετεύσει από την “ασφάλεια” της ανθρώπινης κοινωνίας. Είναι ένα αγρίμι που κινείται διαρκώς. Τρέφεται με φυτά και ζώα, ενώ δε αργεί η ώρα που δολοφονεί περαστικούς ταξιδιώτες για να τους φάει αργότερα με την ησυχία του.
Γύρω του μαζεύονται και άλλοι, που επίσης αρέσκονται να καταβροχθίζουν ανθρώπινη σάρκα, δημιουργώντας μία συμμορία κανιβάλων. Οι κανίβαλοι τρομοκρατούν την “εύρυθμη” τάξη, αναγκάζοντας τις Αρχές να προβούν σε ενέργειες καταστολής τους. Τελικά ένα απόσπασμα οπλισμένων εκπροσώπων του νόμου, με προεξέχοντες τους ιερείς , κατορθώνουν να τους εξοντώσουν με αργό και οδυνηρό θάνατο.
Στη δεύτερη ιστορία συναντάμε, στην μεταπολεμική Γερμανία, την οικογένεια του βιομηχάνου, κυρίου Κλοτς (Αλμπέρτο Λιονέλο) καθώς κινδυνεύουν με αφανισμό, ύστερα από την έλευση ενός νέου και ισχυρότερου επιχειρηματία, πρωτεργάτη του Γ΄Ράιχ, του Χερντχίτσε (Ούγκο Τονιάτσι).
Ο ευαίσθητος γιος του Τζούλιαν (Ζαν-Πιερ Λεό), αντιμετωπίζει έντονα ψυχολογικά προβλήματα, δεν έχει καμία επικοινωνία με τους γονείς του και δεν δείχνει καμμία διάθεση να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις που απορρέουν από τη κοινωνική θέση του πατέρα του και φαίνεται αδιάφορος στα ερωτικά καλέσματα της ακτιβίστριας αρραβωνιαστικιάς του, Ίντα (Αν Βιαζέμσκι).
Δεν αντέχει να ζει σε ένα τέτοιο νοσηρό περιβάλλον και, αντιδρώντας, κλείνεται στον εαυτό του και βρίσκει καταφύγιο στο οικογενειακό χοιροστάσιο. Απογοητευμένος από τις ανθρώπινες σχέσεις επισκέπτεται τα γουρουνάκια του πατέρα του για να επιδοθεί στις αφύσικες σεξουαλικές του τάσεις. Τα γουρουνάκια τον καταβροχθίζουν, γεγονός που ο πατέρας του φροντίζει να το κρατήσει μυστικό από τον κόσμο γενικά και ταυτοχρόνα επισφραγίζει την πολυπόθητη οικονομική συμφωνία με τον αντίπαλο του. Η “καλή κοινωνία” πρέπει να σιωπά, αλλά και, κυρίως, πρέπει να σιωπά για τις συνέπειες που προκύπτουν από αυτήν.
Ο Pasolini με το μαύρο, παγερό χιούμορ του πλάθει ουσιαστικά μια ακραία παρωδία. Κάθε μεγάλος δημιουργός γνωρίζει ότι το χιούμορ είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να πει κανείς τα σοβαρότερα πράγματα.
“Ο κανιβαλισμός είναι ένα σημειολογικό σύστημα όπως και το σεξ στο “Θεώρημα”. Είναι μια μορφή εξτρεμισμού σπρωγμένου στα όρια του σκανδάλου, της ανταρσίας και του τρόμου. Είναι πάλι, ένα σύστημα συναλλαγής ή, αν προτιμάτε, τέλειας άρνησης άρα μια μορφή γλώσσας, μια τερατώδης άρνηση επικοινωνίας”, σημειώνει ο σκηνοθέτης.
Η ταινία είναι κατ΄ ουσίαν μια πραγματεία πάνω στο ανέφικτο της ανθρώπινης επικοινωνίας. Από τη μια, οι κανίβαλοι του Μεσαίωνα δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με άλλους ανθρώπους, γιατί πολύ απλά τους τρώνε. Από την άλλη, τα μέλη της μεταπολεμικής Γερμανίας είναι κι αυτά ανίκανα να επικοινωνήσουν, γιατί οι παλαιότεροι εμφορούνται ακόμη από τις ιδέες του ναζισμού (αν και δεν το ομολογούν), ενώ οι νεότεροι απορρίπτουν κάθε ολοκληρωτισμό.
Για τον Pasolini ο καπιταλισμός είναι ένα τεράστιο χοιροστάσιο, με κανίβαλους ιδιοκτήτες με αχόρταγες ορέξεις, διψάει για αίμα και δεν γνωρίζει όρια και φραγμούς. Μέσα σε αυτό τον κόσμο δεν χωρούν ευαισθησίες, όπως είναι ο έρωτας, η αλληλεγγύη ή η ειρήνη. Ο ανθρωπισμός κρίνεται ως αντιπαραγωγικός και για αυτό πετιέται στο καλάθι των αχρήστων.
Ο Τζούλιαν αισθάνεται εγκλωβισμένος μέσα στο χρυσό κλουβί του, οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ψεύτικες και τρομακτικές και για αυτό επιλέγει τη συντροφιά των γουρουνιών. Έχασε τη ζωή του, μα διατήρησε λίγη από την αξιοπρέπεια του.
