Αυτό που χρειάζεται περισσότερο στην τέχνη είναι να δείξεις πού στέκεσαι και τι μπορείς να αλλάξεις. Αυτό σημαίνει ότι η τέχνη για μένα έχει ένα διαφορετικό είδος δύναμης. Πρέπει να είναι πολιτική, πρέπει να είναι κοινωνική, δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτό.
Συνέντευξη του Dirk Polak δημιουργό των θρυλικών MECANO στην Ροζίτα Σπινάσα.
Ευτυχώς που πριν συναντήσω τον Dirk Polak για την συνέντευξη δεν είχα ακόμη διαβάσει το review του Πάνου Πανότα για το The Half Inch Universe. Γιατί δεν ξέρω πώς θα τα έβγαζα πέρα με τη σκέψη ότι έχω απέναντί μου ‘έναν από τους σπουδαιότερους χαρακτήρες στη νεότερη μουσική ιστορία’. Όμως, δεν επρόκειτο για άγνοια κινδύνου: O Dirk αποδείχτηκε να είναι ένας από τους πιο ανοιχτούς και συζητήσιμους ανθρώπους που έχω γνωρίσει. Χωρίς ίχνος αυθεντίας, αλλά με χειμαρρώδη λόγο και ορμητική διάθεση να μοιραστεί μαζί μου, αλλά και με κάθε άλλον που είναι έτοιμος να τον ακούσει, ό,τι κυβερνά το μυαλό και την ψυχή του. Δεν ξέρω αν επιβεβαιώνει το ρητό που λέει ότι ‘το ροκ μας κρατάει νέους’, ο Dirk πάντως έχει μια φρεσκάδα διανοητική και ψυχική που παραμένει αδιάβρωτη από χρόνια και από ηλικίες. Κι -ευτυχώς- έχει πολλά να μας πει, και θα μας τα πει και από κοντά…
Καταρχήν, αντιλαμβάνομαι τον συμβολισμό των Μecano παιχνιδιών ως δισδιάστατο: Από τη μια παρουσιάζουν την αισθητική τελειότητα, ενώ υπονοούν, με τους αυστηρούς μηχανικούς κανόνες τους, την πραγματικότητα του κοινωνικού ελέγχου. Ήταν αυτός ένας τρόπος για να εκφράσεις τους φόβους σου για την νέα εποχή που διακρινόταν στις αρχές των 80’s;
Αυτό το παιχνίδι έχει δύο πλευρές. Κατασκευάστηκε το 1901 από έναν άντρα στο Λίβερπουλ, τον Frank Hornby, που το έφτιαξε γεμάτο τρύπες. Οι τρύπες, από την πρώτη έως την τελευταία, ήταν ακριβώς μισή ίντσα. Διαφημίστηκε με το σλόγκαν ‘για τον μηχανικό του αύριο’, έτσι ώστε με τον κανονικό παιδικό τρόπο να μαθαίνεις να κατασκευάζεις πράγματα. Το καλό με αυτό ήταν ότι όταν η κατασκευή σου τελείωνε μετά από λίγο μπορούσες να το αποσυνδέσεις και να φτιάξεις κάτι άλλο με αυτό. Έτσι προοριζόταν πάντα για τεχνικές κατασκευές, εγώ όμως είδα τη δυνατότητα να κατασκευάσω ανθρώπινα πράγματα από αυτά τα σιδερένια αντικείμενα, πράγματα που σπάνε πολύ εύκολα, όπως πεταλούδες, στα οποία έδωσα μορφή. Δηλαδή έδωσα ανθρώπινη διάσταση σε αυτό το παιχνίδι που ήταν μόνο τεχνικό. Στον κόσμο των μηχανικών των Mecano δεν είμαι ο μέσος άνθρωπος γιατί προσπάθησα να το ανθρωποποιήσω. Γιατί; Γιατί η ανθρωπότητα δομεί, αλλά επίσης αποδομεί, γι’ αυτό κυρίως πρόκειται.
Δηλαδή η μαγεία των Mecano είναι ότι μπορούν διαρκώς να αλλάζουν μορφή.
Nαι, μπορούν. Και εμένα μου αρέσει να διαλέγω τις ανθρώπινες μορφές γιατί δίνουν τη δυνατότητα να χτίζεις και να αποσυνδέεις ξανά. Έτσι το σημαντικό είναι η θετική τους πλευρά. Υπάρχει επίσης και η αρνητική πλευρά, ότι στην πραγματικότητα ενεργούμε σαν ρομπότ, όχι πια με βάση τα ένστικτά μας, αλλά γιατί έτσι είναι προδιαγεγραμμένο.
Η πλευρά που μόλις έδειξες δείχνει ότι όλα έχουν και μια άλλη δυνατότητα. Και αυτό είναι η ελπίδα σε όλα.
Ναι, είναι η ελπίδα. Σε αυτό το σημείο της ζωής μου έχω χάσει την ελπίδα, έχασα την ελπίδα για τον κόσμο. Έτσι γράφω τους καινούργιους μου στίχους, για παράδειγμα, όμως δεν ελπίζω πια. Νομίζω ότι ο κόσμος καταρρέει, η προσωπική μου άποψη είναι αρκετά αρνητική. Όμως το θετικό είναι ότι ελπίζω πολύ όταν συναντώ θετικούς ανθρώπους. Τότε γίνομαι πιο θετικός και τους βοηθώ με όποιον τρόπο μπορώ.
Εγώ πάντως νοιώθω ότι αυτό που λαμβάνω από εσένα έχει ελπίδα: Νομίζω ότι οι στίχοι σου, παρόλο τον σκεπτικισμό τους, δεν υποτάσσονται στην απώτερη δύναμη της μοίρας, αλλά διατηρούν περιθώριο για ελπίδα. Ποιος νομίζεις ότι είναι ο τρόπος για να φτάσει κανείς το φως που φαίνεται στο τέλος του σκοταδιού;
Είναι αρκετά πρόσφατο, το ότι δεν βλέπω πια προοπτικές. Όμως υπάρχει κι αυτή η πλευρά, θα ήμουν ο πρώτος που θα το παραδεχτεί γιατί διψώ για προοπτικές, ελπίζω για προοπτικές. Όμως δεν μπορώ να ελπίζω όταν βλέπω πως οι άνθρωποι καταστρέφουν τον κόσμο, με τη μόλυνση, τους πάγους που λιώνουν, τους πολέμους. Ακόμα κι αν δεις τα παιδιά παίζουν αυτά τα παιχνίδια που μόνο πυροβολούν και σκοτώνουν. Σε αυτά τα παιχνίδια υπάρχουν κτίρια, αυτές οι υπέροχες ζωγραφιές, όμως δεν τα προσέχουν, μόνο σκοτώνουν και σκοτώνουν για ώρες. Τι παρουσιάζει όμως αυτό το παιχνίδι; Ολόκληρες πόλεις! Αν κοιτάξεις τα γραφικά είναι τόσο κλασσικές πόλεις σαν και τη δική σας, αλλά δεν δίνουν δεκάρα γι’ αυτό. Μόνο πυροβολούν και σκοτώνουν, καταστρέφουν τις όμορφες πόλεις, οι οποίες χτίστηκαν για λόγους αισθητικής, επειδή η ανθρωπότητα είχε προοδεύσει ήδη τόσο πολύ. Όμως, αυτά είναι εσύ ή εγώ, σε σκοτώνω ή με σκοτώνεις και νομίζω ότι αυτό είναι πολύ πρωτόγονο. Οι άνθρωποι δρουν πολύ πρωτόγονα, η διανοητική πλευρά αιμορραγεί, πεθαίνει. Και εγώ είμαι διανοούμενος, θα πρέπει να υπερασπιστώ τον εαυτό μου με τους στίχους μου. Έχω τη φωνή μου, στους ανθρώπους αρέσει η φωνή μου, κι έτσι είναι μια ευκαιρία για μένα να το κάνω.
Δηλαδή βλέπεις μια διέξοδο.
Ναι, με έναν προσωπικό τρόπο. Αν μπορώ να δώσω την καρδιά μου σε άλλους ανθρώπους και αυτοί αντιληφθούν κάτι σε αυτό τότε φτάνουμε σε ιδανικά. Το ότι έγραψα τους στίχους μου είναι αρκετό. Όμως είμαι επίσης ειρωνικός, γράφω για τον παράδεισο αυτών που δεν πιστεύουν, εγώ δεν πιστεύω, κι αυτοί που δεν πιστεύουν δεν έχουν παράδεισο. Όμως έχουμε όλα αυτά τα όμορφα πράγματα γύρω μας και αυτό είναι που εμείς λέμε επίσης παράδεισο. Λοιπόν, μου αρέσει η ειρωνεία, μισώ όμως τον σαρκασμό και τον κυνισμό. Για παράδειγμα, ένας φίλος μου είπε κάποτε ότι το φως στην άκρη του τούνελ είναι το επόμενο τραίνο που έρχεται… Εν πάσει περιπτώσει, είμαι θετικός άνθρωπος και γι’ αυτό θέλω να αλλάξω, αν όμως δεις μέσα στην καρδιά μου και ρωτήσεις: έχεις ελπίδα για τον κόσμο; Δεν έχω. Αν όμως καταλάβω ότι υπάρχει ένα μικρό κομμάτι θα το αρπάξω και με τα δύο μου χέρια.
Στα χρόνια που πέρασαν, από τον τελευταίο δίσκο των Mecano στη δεκαετία του 80 μέχρι και την τελευταία σας κυκλοφορία, συνέχισες να δημιουργείς τέχνη;
Συνεχώς. Κάποια στιγμή έγραφα μουσική, επίσης στην γλώσσα μου, δούλεψα με φίλους, με τους Mecano. Και πάντα ζωγράφιζα, έκανα μεγάλα γλυπτά, σχέδια, και επίσης σχέδια και πίνακες με Mecano. Ποτέ δεν σταμάτησα. Ξεκίνησα το 1977 κάνοντας έναν πίνακα των Mecano, το συγκρότημα ακολούθησε το 1979, συνεχίστηκε μέχρι το 1983 που σταματήσαμε. Όμως συνέχισα να κάνω τέχνη από τα Mecano, γιατί υπήρχε πάντοτε. Μόνο η μουσική σταμάτησε για κάποιο διάστημα, όταν διαλυθήκαμε. Είχα τα προβλήματά μου εκείνη την εποχή, απόκτησα επίσης δύο παιδιά, που ήταν η θετική πλευρά. Βασικά, προσπάθησα να ζήσω σαν ενήλικος, το οποίο δεν πέτυχα, όμως προσπάθησα.
Βίωσες στη ζωή σου την εμπειρία του να βυθιστείς στις εσωτερικές σου αγωνίες και φόβους; Έφτασες στο σημείο να περάσεις τα όρια; Πώς το αντιμετώπισες και πού σε οδήγησε;
Είναι μια δύσκολη ερώτηση… Πέρασα τα όρια γιατί είμαι από ένα μέρος του κόσμου που καταναλώνονται πολλά ναρκωτικά. Τα ναρκωτικά είναι κάτι με το οποίο μπορείς να κρύψεις τον εαυτό σου από τα πάντα. Ήμουν ένα από τα θύματα που έκανε αυτά τα πράγματα. Και εξαιτίας των ναρκωτικών δεν ήθελα να αγγίξω την αληθινή ζωή. Ήταν υπερβολικά δύσκολο για μένα και δεν ήθελα. Όμως βγήκα από αυτή την κατάσταση και έκανα καινούργια αρχή. Και αυτό συνέβη: ήθελα να είμαι ξανά σοβαρός άνθρωπος και αυτό προσπαθώ ακόμη να κάνω.
Αυτή η εμπειρία σε έκανε έναν ώριμο καλλιτέχνη που θέλει να εκφραστεί και πάλι μουσικά και να επικοινωνήσει με τους ανθρώπους. Αυτή η στάση έχει μια κοινωνική και πολιτική διάσταση;
Μόνο αυτή. Είναι μόνο κοινωνική και πολιτική στάση. Όχι για λόγους αισθητικής. Γιατί η αισθητική σε αυτό το σημείο δεν χρειάζεται πραγματικά. Αυτό που χρειάζεται περισσότερο στην τέχνη είναι να δείξεις πού στέκεσαι και τι μπορείς να αλλάξεις. Αυτό σημαίνει ότι η τέχνη για μένα έχει ένα διαφορετικό είδος δύναμης. Πρέπει να είναι πολιτική, πρέπει να είναι κοινωνική, δεν μπορείς να ξεφύγεις από αυτό. Και αν μια μορφή τέχνης είναι κάτι που μπορώ να χρησιμοποιήσω με θεμιτό τρόπο, θα το κάνω. Και τα είδη που κάνω είναι το σχέδιο, η ζωγραφική, η σύνθεση τραγουδιών, το τραγούδι, για να κάνω σαφές τουλάχιστον αυτό που σκέφτομαι. Και αν μπορώ να βοηθήσω άλλους ανθρώπους με αυτό το όραμα, η αποστολή μου πραγματοποιήθηκε.
Δηλαδή προσπαθείς να επικοινωνήσεις με άλλους ανθρώπους μέσω της τέχνης σου.
Οπωσδήποτε.
Πώς όμως συνδυάζεις την προσπάθειά σου να εκφραστείς στην τέχνη σου με πολιτικό τρόπο με το παρόν συναίσθημα της έλλειψης ελπίδας; Το να ενεργείς πολιτικά δεν απαιτεί ένα ελάχιστο επίπεδο αισιοδοξίας; Διαφορετικά, δεν θέλεις να συμμετέχεις ούτως ή άλλως.
Έχεις απόλυτο δίκιο. Όμως είναι η δυαδικότητα μέσα στο ίδιο πρόσωπο. Δεν θέλω να παραδεχτώ ότι είμαι τόσο αρνητικός και χωρίς ελπίδα. Και κάνω όλα αυτά τα μικρά πράγματα για να αποκτήσω ελπίδα. Και αν τη βρω, θα την μεγαλώσω τόσο που δεν θα την αναγνωρίζεις. Όμως, γιατί οι άνθρωποι πολεμούν μεταξύ τους αντί να ενώσουν τα χέρια τους και να προσπαθήσουν να κάνουν τη ζωή καλύτερη; Σκέψου τη γη που καταστρέφουμε. Έχει ήδη υπολογιστεί ότι η χώρα μου θα βρίσκεται η μισή κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας σε 35 χρόνια. Το Άμστερνταμ θα χαθεί! Μπορούμε να δούμε την αρχή του τέλους, οι πάγοι λειώνουν. Και τι κάνουμε για να το σταματήσουμε;
Αυτό είναι μεγάλο ερώτημα: Γιατί οι άνθρωποι αδιαφορούν για το προφανές;
Νομίζω ότι έχει να κάνει με τον καπιταλισμό. Τι πετυχαίνει ο καπιταλισμός; Δουλεύεις σκληρά για να κερδίσεις χρήματα, τα χρειάζεσαι για να αγοράσεις φαγητό και όμορφα ρούχα. Γιατί όμως περιμένουν από εσένα να αγοράσεις δεύτερο αυτοκίνητο και τρίτο σπίτι; Αυτό είναι πολυτέλεια, η οποία επιβλήθηκε από μια καπιταλιστική κοινωνία. Γιατί δεν υπάρχει ένας άνθρωπος να πει ότι θα πρέπει να σταματήσουμε την παραγωγή αυτοκινήτων γιατί μολύνουν τον κόσμο; Έχουμε 25 κανάλια στην τηλεόραση που μπορούμε να παρακολουθήσουμε μέρα και νύχτα, η ποιότητα όμως είναι πολύ χαμηλή. Έτσι αλλάζεις συνεχώς κανάλια και δεν ξέρεις πια τι να διαλέξεις.
Και πού βρίσκονται οι ευθύνες μας ως μονάδες; Πώς μπορούμε να τις αγνοούμε;
Δεν ξέρω την απάντηση… Ίσως προσπαθήσω να βρω μια απάντηση και μετά θα γράψω τους στίχους και θα τους τραγουδήσω. Και αν τους ακούσεις, ίσως να πεις, κι εγώ σκέφτομαι με τον ίδιο τρόπο, και τότε η αποστολή μου θα έχει πραγματοποιηθεί. Παίζω μόνο ένα μικρό μέρος, βήμα προς βήμα, το οποίο σχηματίζει το σύνολο. Έχω τις ικανότητές μου, εσύ έχεις τις δικές σου ικανότητες, και αν αρέσει ο ένας στον άλλον μπορούμε να τις ενώσουμε, μπορούμε να είμαστε ένα δυνατό όχημα.
Και πάλι μίλησες όλο ελπίδα.
Ναι, βλέπεις είμαι αντιφατικός άνθρωπος, αυτή είναι η εξήγηση. Όμως πρέπει να είσαι αντιφατικός σε αυτό τον κόσμο, υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που πρέπει να σκεφτείς.
Νομίζω ότι γι’ αυτό οι άνθρωποι αναπτύσσουν πολλές πλευρές. Παλαιότερα η ικανότητα να σκέφτεσαι με διαφορετικούς τρόπους ήταν ένα προνόμιο των διανοούμενων. Τώρα νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι έχουν διαφορετικές πλευρές του εαυτού τους.
Ναι, κι εγώ το πιστεύω. Αυτό είναι ο δικός σου θετικός τρόπος σκέψεως, ότι οι άνθρωποι έχουν περισσότερες δυνατότητες. Τώρα μιλάμε για ευθύνες. Ποιος αναλαμβάνει τις ευθύνες; Πολύ λίγοι άνθρωποι.
Επειδή είναι πολύ δύσκολο, όχι μόνο να υποστηρίζεις ωραίες ιδέες, αλλά να προσπαθείς να πράττεις σύμφωνα με αυτές. Πρόσεξα στους στίχους σου τα λόγια ‘wounds of wisdom’ που εκφράζουν ακριβώς ότι η επίγνωση και η συνειδητοποίηση μπορεί να αποδειχθεί επίσης επώδυνη.
Ναι, έγραψα “the healing wounds of wisdom, lashing up good grief. Foundation for human nature is to end up with relief”. Και είναι ωραίο που το ανέφερες γιατί στη συναυλία μας στην Ελλάδα είπα “the healing wounds of wisdom, lashing up to Greece. Foundation for human nature is to end up with release”. Αυτό τραγούδησα ζωντανά, είναι το προσωπικό μου αστείο. Κανείς δεν το κατάλαβε τότε, η διαφορά είναι πολύ μικρή, όμως αλλάζει ολόκληρο το νόημά του.
Έζησες και άρχισες να δημιουργείς τη μουσική και την τέχνη σου στο κρίσιμο σημείο που οι ιδεολογίες άρχισαν να αποδεικνύονται απατηλές, το οποίο προκάλεσε ένα αίσθημα αδυναμίας και απογοήτευσης. Ποια είναι η γνώμη σου για την αξία των ιδεολογιών; Είναι κατάλληλες να βοηθήσουν και να ενώσουν τη δύναμη των ανθρώπων ή μήπως τείνουν στην αποτυχία και την παθητικότητα ως αποτέλεσμα;
Είναι και τα δύο πιθανά. Είναι λίγο ειρωνικό, νομίζω. Μπορείς να πεις ότι οι ιδεολογίες είναι αφελείς γιατί πολλοί άνθρωποι δεν είναι καθόλου ιδεαλιστές. Σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους, πώς θα γίνουν πλουσιότεροι, πώς θα πετύχουν περισσότερα. Οι άνθρωποι έχουν περισσότερα από αυτά που πραγματικά χρειάζονται, ενώ την ίδια στιγμή άνθρωποι στην Αφρική πεθαίνουν από την πείνα. Οι άνθρωποι είναι τόσο αρρωστημένοι… Πολλοί δεν συνεισφέρουν για έναν καλό σκοπό γιατί πιστεύουν ότι δεν θα φτάσει στον στόχο. Νομίζουν ότι ενδιάμεσα υπάρχουν άνθρωποι που θα τα βάλουν στη δική τους τσέπη. Γι’ αυτό όμως είναι η ανθρώπινη φύση. Γι’ αυτό πρέπει να σκεφτούμε ξανά να μοιραζόμαστε τα πράγματα, αν είμαστε έντιμοι άνθρωποι, να προχωρήσουμε. Αυτό είναι μεγάλη μάχη. Και μπορούμε να παλέψουμε μόνο παίζοντας έναν μικρό ρόλο, αν όμως το μοιραστούμε, αν πιστέψουμε στην ίδια κατεύθυνση, θα είμαστε δυνατότεροι και θα μπορούμε να πολεμήσουμε τους μπάσταρδους που κάνουν τη ζημιά. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που υπάρχουμε σε αυτή τη φάση, νομίζω.
Ποιες είναι οι αλλαγές που έχεις δει στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς των ανθρώπων με τα χρόνια; Ποιες είναι οι θετικές και ποιες οι αρνητικές πλευρές;
Δεν ξέρω ακριβώς… Το θετικό είναι ότι υπάρχουν άνθρωποι που αμφισβητούν τα πράγματα και έχουν την παρόρμηση να τα αλλάξουν, θέλουν ακόμη και να δώσουν την ιδιωτική τους ζωή για να το πετύχουν. Αυτοί οι άνθρωποι μου αρέσουν πάρα πολύ. Από την άλλη, η πλειοψηφία έχει παγιδευτεί από την εμπορευματοποίηση. Οι άνθρωποι πληρώνουν για ακριβές μάρκες γιατί αυτό τους δίνει το status. Status είναι το αυτοκίνητο που οδηγείς, αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό καπιταλιστικό επίτευγμα. Φυσικά δεν είναι αλήθεια, όμως αυτός είναι ο τρόπος που ο κόσμος λειτουργεί. Παλιότερα έλεγαν ότι η πραγματική δύναμη είναι η σκέψη. Κι εγώ αυτό πιστεύω. Όμως, η αλήθεια είναι ότι η πραγματική δύναμη είναι το χρήμα. Και αυτό δεν είναι καλό, οι άνθρωποι το δημιούργησαν κατ’ αυτό τον τρόπο.
Μου θυμίζει αυτό που είπε ο Έλληνας φιλόσοφος Κ. Καστοριάδης: “Δεν κερδίζεις επειδή αξίζεις, αλλά αξίζεις επειδή κερδίζεις”.
Αυτό είναι. Πολύ έξυπνη σκέψη. Και βλέπεις, είναι ένας φιλόσοφος και τον διαβάζεις και αναγνωρίζεις ότι αυτός ο άνθρωπος έχει δίκιο, το σκέφτεσαι, στην ουσία σε βοηθάει. Είναι επίσης ένας από όλα τα μικρά, μικρά πράγματα που έκανε την επαφή. Έλα μαζί μου! Αυτό ζητά. Έτσι, ακόμη πιστεύω ότι ο ιδεαλισμός είναι ωφέλιμος γιατί θέλεις να βελτιώσεις τα πράγματα αν έχεις ένα ιδανικό.
Πράγματι, το να σχετίζεσαι διανοητικά με έναν άλλον άνθρωπο δίνει μεγάλη ελπίδα.
Αυτό ακριβώς θέλω να πετύχω, να συσχετιστώ. Σε αυτό αναφέρονται οι καινούργιοι μου στίχοι του ‘The Atheist Chant’. Με το να συσχετίζομαι ελπίζω. Αυτή είναι η θετική πλευρά μέσα μου. Σε όλα τα μέρη του κόσμου που έχω πάει καταλαβαίνω τους ανθρώπους κι οι άνθρωποι με καταλαβαίνουν. Όλοι μιλάμε την ίδια γλώσσα: Κοιτάζουν μέσα στα μάτια μου, βλέπουν ότι είμαι ένας καλός άνθρωπος. Έτσι παντού έχω επαφή, μου είναι πολύ εύκολο να έχω επαφή με όλους τους τύπους των ανθρώπων. Για παράδειγμα, όταν έπαιζα εδώ, ήθελα να είμαι ο εαυτός μου και ήμουν πολύ τυχερός που μπορούσα να είμαι εδώ και να παίξω το υλικό μου για τον κόσμο. Έβγαλα τα παπούτσια μου και ήμουν ξυπόλητος γιατί έτσι είναι καλύτερα για μένα να κινούμαι. Ήταν και αυτή η ελληνική λέξη που μου είπε η Νίκη και την έγραψα στο πουκάμισό μου, η ‘χαρμολύπη’, για συναισθήματα χαράς και λύπης μαζί, για τη μελαγχολία. Και είμαι πολύ μελαγχολικός, μπορείς να το ακούσεις στο παίξιμό μου, είναι στη φωνή μου, στη συμπεριφορά μου. Και οι άνθρωποι το καταλαβαίνουν. Δεν στέκομαι, για παράδειγμα, όπως οι Dandy Warhols, σα να είναι όλα ‘just perfect, darling’. Αυτό που κάνουν είναι πόζα και εγώ δεν θέλω να κάνω πόζα, θέλω να είμαι ο εαυτός μου. Είμαι κοινωνικό κτήμα, κτήμα του κοινού. Μπορούν να μου απευθύνονται οποτεδήποτε, πάντα θα απαντώ. Δεν έχω το attitude ενός ροκ σταρ. Χρειάζομαι τον φούρναρη. Μπορώ να είμαι ο διανοούμενος, να γράψω στίχους, αλλά αν δεν έχω το ψωμί δεν μπορώ να γράψω καθόλου γιατί τότε λιμοκτονώ. Γι’ αυτό χρειάζομαι τον φούρναρη και ο φούρναρης χρειάζεται εμένα, για να αντανακλά αυτά που λέω, γιατί εγώ μπορώ να κάνω την διανοητική διεργασία και αυτός μπορεί να πει ‘αυτές είναι οι σκέψεις μου, και αυτός τις έκανε λέξεις’, παίζει τον δίσκο μου και δουλεύουμε κιόλας μαζί.
Ας επικεντρωθούμε τώρα στον μουσικό χώρο: Το ζήτημα της μουσικής βιομηχανίας είναι επίμαχο, ειδικά τώρα, με όλους τους νέους δρόμους που έχει ανοίξει η ψηφιακή τεχνολογία. Ποια είναι η εμπειρία σου από τον κόσμο των δισκογραφικών εταιριών; Ποιες δυσκολίες υπάρχουν για ένα εκτός συστήματος συγκρότημα όπως οι Mecano;
Θα το θέσω ως εξής: Όταν άρχισε το punk υπήρχε η ιδέα ότι ‘πρέπει να το κάνεις μόνος σου’. Δεν εμπιστεύεσαι μια μεγάλη εταιρία γιατί η μεγάλη εταιρία παίρνει τα περισσότερα από τα χρήματα κι εσύ δεν παίρνεις τίποτα. Οπότε είναι καλύτερα να το βγάλεις μόνος σου και να προσπαθήσεις να το κάνεις προσωπικό. Τότε είσαι μικρή εταιρία και σε τρώνε. Έχουν τη δύναμη γιατί έχουν τα χρήματα κι έτσι χάνεις το παιχνίδι. Από την άλλη, έχει υπάρξει αλλαγή. Υπάρχουν εδώ τόσο πολλοί άνθρωποι που αντιγράφουν δίσκους. Σπάνια βλέπω αυθεντικούς δίσκους. Εγώ ποτέ δεν αντιγράφω, αν θέλω κάτι πηγαίνω και το αγοράζω, κυρίως για να υποστηρίξω αυτούς που το έγραψαν. Όμως έχει υπάρξει αλλαγή τώρα. Επειδή όλοι αυτοί αντιγράφουν η μεγάλη εταιρία χάνει πολλά χρήματα. Γι’ αυτό πρέπει να γελάσω και λίγο, γιατί δεν ξέρουν την απάντηση. Νομίζω ότι, σε μια μικρή ανεξάρτητη εταιρία και σε πολύ μικρή βάση, γνωρίζω την απάντηση: Δώσε στον κόσμο κάτι έξτρα. Γι’ αυτό όταν βγάλω το άλμπουμ μου, κανονικά θα κυκλοφορήσει όπως κάθε άλλο άλμπουμ, είτε από μια μεγάλη εταιρία είτε από μια ανεξάρτητη. Αυτό όμως που οι μεγάλες εταιρίες δεν καταλαβαίνουν και αυτό που εγώ καταλαβαίνω και κάνω είναι ότι ξοδεύω περισσότερα χρήματα στην παραγωγή του δίσκου γιατί δίνω κάτι έξτρα. Ας πούμε μια κονκάρδα σε ένα ειδικό κουτί. Στο κουτί υπάρχουν τρία έξτρα σχέδια. Αν κλέψεις τη μουσική δεν θα έχεις το σπέσιαλ υλικό που υπάρχει στο αυθεντικό. Και παρόλο που είναι πιο ακριβό να το αγοράσεις με το σπέσιαλ υλικό έχω απόδειξη ότι πουλάει περισσότερα από τα απλά αντίτυπα γιατί αυτό συνέβη με τον τελευταίο δίσκο μας. Ο κόσμος θέλει να ξοδέψει χρήματα, εγώ αυτό ξέρω, αν τους δώσεις κάτι έξτρα. Και οι μεγάλες εταιρίες δεν το ξέρουν ακόμη. Εγώ το ξέρω γιατί είμαι ιδεαλιστής, δεν με ενδιαφέρουν τα χρήματα, με ενδιαφέρει το αποτέλεσμα. Αυτό που θέλω είναι να έρθει ο δίσκος μου εδώ στην Αθήνα ή στο Άμστερνταμ, ώστε να μπορείς να με βρεις. Αυτή είναι η επίτευξή μου.
Ποια είναι τα αποτελέσματα της ανταλλαγής μουσικών αρχείων στο internet για τον καλλιτέχνη όταν αυτό γίνεται χωρίς την άδειά του;
Τότε θα πρέπει να βρει μια άλλη δουλειά και η τέχνη του θα πεθάνει. Θα το κάνει μόνο στον ελεύθερο χρόνο του, γιατί του αρέσει να το κάνει, όμως το νόημά του θα το έχει καταβροχθίσει και πάλι ο καπιταλισμός. Το λέω καπιταλιστικό σύστημα και μπορεί να ακούγεται ξεπερασμένο, όμως, ακόμη πρόκειται για τη μάχη του να κερδίζεις περισσότερα και περισσότερα…
Όμως σε αυτή την περίπτωση δεν πρόκειται για μια χαρακτηριστική καπιταλιστική δύναμη, αλλά περισσότερο για μια μάζα καταναλωτών, νέων κυρίως, που κάνουν την χωρίς άδεια ανταλλαγή αρχείων.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι νέοι βαριούνται, έχουν υπερβολικά πολλά πράγματα για να διαλέξουν και βαριούνται. Όπως έχουν όλα αυτά τα πολεμικά παιχνίδια, με τον ίδιο τρόπο έχουν συνηθίσει στην ελεύθερη παράνομη αντιγραφή. Υπάρχουν ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι που έχουν τη συνείδηση να καταλάβουν ότι τα πράγματα θα πρέπει να αλλάξουν. Οι περισσότεροι από τους νέους ανθρώπους είναι συντηρητικοί. Γι’ αυτό και έχω αρχίσει να χάνω την ελπίδα μου. Δεν βλέπεις πια επαναστατικότητα. Ένα παράδειγμα είναι το πορτραίτο του Che Guevara: Το βλέπεις στα t-shirts που φορούν παιδιά του καπιταλισμού και η τοποθέτησή του είναι εντελώς λάθος γιατί αυτός είχε μια εντελώς προσωπική σκέψη εναντίον του καπιταλισμού. Όλοι τον ξέρουν στον κόσμο κι όμως όλοι ξεχνούν για τι πρόκειται.
Μετά από την περσινή εμφάνιση των Mecano στο Rockwave Festival, την οποία ακολούθησε μια καλλιτεχνική έκθεση στο Booze Cooperativa, έχει υπάρξει μεγάλη επαφή με ανθρώπους στην Αθήνα, η οποία οδήγησε στο να προγραμματιστεί μια καινούργια συναυλία των Mecano για τον Απρίλιο, στο Gagarin 205. Πώς και έχεις συνδεθεί με την Ελλάδα κατ’ αυτό τον τρόπο;
Ναι, είναι αλήθεια. Επίσης πρόκειται να εκδώσουμε τον επόμενο δίσκο σε συνεργασία με μια ελληνική ανεξάρτητη εταιρία (UNDO) και να τον παρουσιάσουμε εδώ στην Αθήνα, επίσης τον Απρίλιο, στο Booze. Ο λόγος είναι ότι, ενώ μπορείς να βρεις underground παντού, μου αρέσει ιδιαίτερα το status του underground στην Ελλάδα. Ο κόσμος ξέρει για μένα, για τους Mecano. Αυτό συμβαίνει και στις άλλες χώρες, όμως εκεί είμαστε ένα μέρος του σχεδίου ή απλά ένας άλλος ιδεαλιστής. Εδώ το ακολουθούν σαν ένα πραγματικό όχημα από τώρα και γι’ αυτό μου αρέσει τόσο πολύ, γιατί λαμβάνω δυνατό feedback. Είναι το ίδιο και με εσένα, με ρωτάς όλες αυτές τις ερωτήσεις, κανείς δε θα μου έκανε αυτού του είδους τις ερωτήσεις στην Ολλανδία. Νομίζω ότι οι άνθρωποι του ελληνικού underground εννοούν αυτά που λένε. Γι’ αυτό και ερωτεύτηκα την Ελλάδα, ερωτεύτηκα ανθρώπους στην Ελλάδα, και θέλω να ζήσω εδώ ένα μέρος της ζωής μου.
Νομίζεις ότι έχει να κάνει με την ελληνική ιδιοσυγκρασία;
Έτσι νομίζω. Επειδή ζω ξανά στους αρχαίους μύθους και βρίσκω εκεί πολύ έξυπνους intelligent τρόπους σκέψης. Και τότε σκέφτομαι ότι αφού οι Έλληνες τα διαβάζουν, όπως άλλοι άνθρωποι διαβάζουν τη Βίβλο για παράδειγμα, αυτό κάνει διαφορετικό τον τρόπο σκέψης τους. Νοιώθω κι εγώ ο ίδιος σαν ένας Οδυσσέας που επιστρέφει στην πατρίδα του…
Τέλος, πώς βλέπεις την πόλη της Αθήνας και τους ανθρώπους της Αθήνας;
Τους βλέπω σαν ειρηνικούς ανθρώπους. Μπορώ να περπατάω στους δρόμους στις 4 ή στις 5 τα ξημερώματα και δεν πρέπει να προσέχω τίποτα, ίσως μόνο για τα αυτοκίνητα γιατί οδηγούν σαν τρελοί. Όχι όμως το αίσθημα να προσέχω για άλλους ανθρώπους μήπως με κλέψουν, όπως συμβαίνει στο Λονδίνο, στο Παρίσι και στο Άμστερνταμ. Μου αρέσει επίσης το φως, η Μεσόγειος, μου αρέσουν τα κτίρια. Ως αρνητικό σημείο, οι νέοι άνθρωποι εδώ βαριούνται πολύ εύκολα. Λένε ότι ενδιαφέρονται για πράγματα, όμως δεν τα κάνουν πράξη, παρά μόνο μεθάνε κάθε βράδυ. Λένε ότι είναι συνειδητοποιημένοι, όμως δεν συμπεριφέρονται ανάλογα. Σε αντίθεση με τον τόπο απ’ όπου έρχομαι όπου οι άνθρωποι έχουν την ορμή να είναι δημιουργικοί. Και επειδή μου αρέσουν οι άνθρωποι εδώ περισσότερο απ’ όσο μου αρέσουν στη χώρα μου γι’ αυτό θα ήθελα να τους βοηθήσω. Μπορώ επίσης να βοηθήσω τα συγκροτήματα, να ακούγονται διαφορετικά από τους Depeche Mode, όλοι ακούγονται σαν τους Depeche Mode. Νοιώθω σαν ένας άγιος ξέρεις…
ΠΗΓΗ: http://www.mic.gr
https://www.youtube.com/watch?v=p9nXZjAqlsg&list=RDp9nXZjAqlsg&start_radio=1&t=496
