“Tί πιστεύετε ότι είναι ένας καλλιτέχνης; Ένας ανόητος που δεν έχει μάτια παρά μόνο εάν είναι ζωγράφος. Το ακριβώς αντίθετο, ο καλλιτέχνης είναι πολιτικό ον, αφυπνισμένο μπροστά στα έντονα ή ήπια γεγονότα του κόσμου… Η ζωγραφική δεν είναι μόνο για να διακοσμεί διαμερίσματα. Η ζωγραφική είναι ένα πολεμικό όργανο άμυνας και επίθεσης απέναντι στον εχθρό”
Το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία το 1936 αναγκάζει τον Πικάσο-βαθιά ειρηνιστή-να εμπλακεί στην πολιτική. Η ισπανική κυβέρνηση του αναθέτει την δημιουργία ενός έργου που θα εκπροσωπήσει την Ισπανία στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού το 1937.
Όταν ο Πικάσο πληροφορείται για τον βομβαρδισμό της μικρής βασκικής πόλης Guernica βρισκόταν ήδη στο Παρίσι αλλά δεν είχε ξεκινήσει να δουλεύει. Η αντίδραση του στο γεγονός ήταν άμεση. Λίγες μέρες μετά δηλώνει, πώς το έργο που θα δουλέψει και θα το ονομάσει Guernica προς τιμήν της πληγείσας πόλης, θα εκφράσει φανερά τη φρίκη των γερμανικών στρατιωτικών δυνάμεων που έκαναν την Ισπανία να βυθιστεί σε ένα σκοτεινό ωκεανό αίματος, πόνου και θανάτου.
Ο πίνακας δεν χρειάζεται κανένα περιγραφικό στοιχείο, πρόκειται για μια ξεκάθαρη εικόνα τρόμου. Κάθε ανθρώπινη ή ζωική φιγούρα συμβολίζει τον πόνο ως αποτέλεσμα της βαρβαρότητας. Σκοπός δεν είναι να καταδικάσει μέσα από αποτρόπαιες εικόνες αποκεφαλισμένων όντων το θλιβερό γεγονός των θυμάτων του ισπανικού εμφυλίου αλλά να δείξει την αγριότητα, τη βιαιότητα κάθε πολέμου και την απόγνωση που αυτός αφήνει πίσω του.
Ο Πικάσο απέφυγε να ζωγραφίσει αεροπλάνα, βόμβες ή ερείπια. Οι δύο κυρίαρχες μορφές του έργου είναι ένας ταύρος κι ένα πληγωμένο άλογο με διαμελισμένα κορμιά και τέσσερις γυναίκες που ουρλιάζουν κρατώντας νεκρά μωρά. Αρχικά ο Πικάσο πειραματίστηκε με χρώμα, αλλά τελικά κατάληξε στο άσπρο-μαύρο και αποχρώσεις του γκρι. Η επιλογή του ωστόσο να κινηθεί ανάμεσα σε δύο βασικά χρώματα συμβάλει στο να δοθεί μεγαλύτερη ένταση στο θέμα παρά στην τεχνική. Όταν πρωτοεμφανίστηκε ο πίνακας υπήρξαν αρνητικές αντιδράσεις.
Ο βάσκος τοιχογράφος Χοσέ Μαρία Ουτσενάι δήλωσε: “Για έργο τέχνης είναι ένα από τα φτωχότερα της παγκόσμιας παραγωγής”. Γερμανικό έντυπο έγραψε ότι πρόκειται για “σύμφυρμα από ανθρώπινα μέλη που θα μπορούσε να είχε ζωγραφίσει τετράχρονος”.
Παρ΄όλα αυτά, η Guernica σήμερα αποτελεί το δημοφιλέστερο έργο του Ισπανού καλλιτέχνη και αποτελεί σύμβολο της απανθρωπιάς και της φρίκης όλων των πολέμων.
Ο Πικάσο δεν αρνήθηκε ποτέ την στρατευμένη τέχνη. Πίστευε ανέκαθεν πως ο ρόλος του καλλιτέχνη δεν μπορεί να περιορίζεται στην παρουσίαση απλά τοπίων ή σκηνών, αλλά θα πρέπει ο ρόλος του να είναι αυτός ενός ενεργού πολιτικού όντος. Μέσα από το έργο του ένας καλλιτέχνης οφείλει να περνάει ιδέες και μηνύματα που έχουν πολιτική και κοινωνική χροιά, να παίρνει θέση για τα γεγονότα της εποχής του, να καταδικάζει, να επικρίνει, να στηρίζει, να έχει φανερή και ξεκάθαρη άποψη, να αφυπνίζει.
Η Guernica παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι. Στη συνέχεια εκτέθηκε στο Λονδίνο, στις Σκανδιναβικές χώρες και στη Νέα Υόρκη. Σήμερα ο πίνακας βρίσκεται στη Μαδρίτη στο εθνικό μουσείο.
Εάν κάτι θα πρέπει να κάνει τοn σύχρονο φιλόμουσο να σταθεί στο συγκεκριμένο έργο είναι η επικαιρότητα του θέματος και ο τρόπος σκέψης του ζωγράφου. Σε μία εποχή που τα γεγονότα τρέχουν, που ενώ λίγα χρόνια πριν, μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, αναγνωρίστηκε παγκοσμίως το παράλογο του πολέμου, σήμερα συνεχίζουν να υφίστανται πρακτικές βίας και να ξεσπούν πολεμικές συγκρούσεις σε πολλά σημεία του πλανήτη.
Αναμφίβολα η σημερινή πραγματικότητα χάρη στη ραγδαία εξέλιξη των τεχνολογικών μέσων, μπορεί να απεικονιστεί με αφοπλιστικό ρεαλισμό, μέσα από βίντεο και φωτογραφίες. Ωστόσο όταν η σκληρότητα μιας βίαιης πραγματικότητας γίνεται έργο τέχνης, όταν ο καμβάς γίνεται όπλο στα χέρια του καλλιτέχνη για να καταδικάσει μια αλήθεια που σοκάρει τότε συνειδητοποιεί κανείς πόσο δυνατή μπορεί να είναι η τέχνη και πώς μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο έκφρασης αλλά και καθοδηγητικό εργαλείο αφύπνισης.
Πηγή: dinfo.gr
