Βίαιη, σκληρή, ωμή, η νέα ταινία του Αλί Αμπάσι είναι ένα φιλμ νουάρ που θίγει με γενναιότητα τον ακραίο μισογυνισμό και τον θρησκευτικό φανατισμό στο Ιράν.
Η αληθινή ιστορία ενός Serial Killer του 2001 σε ένα αγωνιώδες θρίλερ που ξεπερνά την επιφάνεια της ειδησεογραφίας και του σκανδάλου και αντιπαραθέτει τον εγκληματία με την ευρύτερη ιρανική κοινωνία, ανοίγοντας έναν τεράστιο διάλογο για το ποιος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για μια γυναίκα στον ισλαμικό κόσμο: ένας δολοφόνος που μπορεί να συναντήσει (ή κι όχι) κάποια στιγμή, ή το συστημικά μισογυνικό καθεστώς που αντιμετωπίζει κάθε μέρα;
Η ταινία “Holy Spider” (Ιερή Αράχνη) είναι η πρόταση της Δανίας για τα Όσκαρ, με Βραβείο ερμηνείας στις Κάννες και σε σκηνοθεσία του ιρανικής καταγωγής Αλί Αμπάσι, γυρίστηκε στην Ιορδανία για ευνόητους λόγους. Όλοι σχεδόν οι συντελεστές της ταινίας είναι Ιρανοί που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους λόγω του καθεστώτος και μαρτυρούν κάτι που γίνεται άμεσα αντιληπτό και χωρίς επεξηγήσεις: η βιαιότητα της πραγματικότητας είναι ασύλληπτα αγριότερη.
Ένας στυγνός δολοφόνος, που υπογράφει ως “αράχνη”, κυκλοφορεί στους νυχτερινούς δρόμους της ιερής πόλης Μασχάντ εξοντώνοντας ιερόδουλες, γιατί έτσι θεωρεί ότι εκπληρώνει το θεάρεστο καθήκον τού να εξαγνίσει τον κόσμο από τους αμαρτωλούς. Μία δυναμική δημοσιογράφος καταφθάνει από την Τεχεράνη για να διερευνήσει την υπόθεση και βάζει τον εαυτό της ως δόλωμα. Ότι ακολουθεί ξεπερνά την κινηματογραφική φαντασία.
Ο Αλί Αμπάσι μάς φανερώνει τον δολοφόνο αρκετά νωρίς κι εκεί βρίσκεται, από ένα σημείο και έπειτα, το σασπένς και το πραγματικό ενδιαφέρον της ταινίας η οποία μετατρέπεται σταδιακά σε δικαστικό δράμα, επισημαίνει την αναποτελεσματικότητα και υποκρισία των θεσμών μιας ολόκληρης χώρας και στο τέλος κλείνει με ανατριχιαστικό τρόπο το μάτι, βεβαιώνοντας ότι κάθε χειρονομία μίσους είναι κομμάτι ενός κτηνώδους συστήματος, μιας απάνθρωπης κληρονομιάς η οποία μεταβιβάζεται ανενόχλητη από γενιά σε γενιά.
Επίθεση στις αισθήσεις, ώστε να ξυπνήσει η κλινική ατμόσφαιρα μιας κοινωνίας που κρατά τις γυναίκες υποταγμένες, κάτω από το τσαντόρ, κάτω από την ανδρική γροθιά, κάτω από το χαλάκι της θρησκείας.
Σημείωμα του σκηνοθέτη Αλί Αμπάσι
Η “Ιερή Αράχνη” είναι μια ταινία για την άνοδο και την πτώση ενός από τους πιο διαβόητους κατά συρροή δολοφόνους του Ιράν: του Σαΐντ Χανάι. Σε ευρύτερο πλαίσιο, είναι μια κριτική της ιρανικής κοινωνίας, καθώς ο δολοφόνος είναι ένας πολύ θρησκευόμενος άνθρωπος και σεβαστός πολίτης. Ζούσα ακόμα στο Ιράν στις αρχές της δεκαετίας του 2000 όταν ο Χανάι σκότωνε ιερόδουλες στην ιερή πόλη Μασχάντ. Κατάφερε να σκοτώσει 16 γυναίκες πριν συλληφθεί και δικαστεί. Σε έναν κανονικό κόσμο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένας άνθρωπος που είχε σκοτώσει 16 ανθρώπους θεωρείται ένοχος. Εδώ όμως ήταν διαφορετικά: μια μερίδα του κοινού και τα συντηρητικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν να τον θεωρούν και να τον παρουσιάζουν ως ήρωα. Υποστήριζαν ότι έπρεπε απλώς να εκπληρώσει το θρησκευτικό καθήκον του να καθαρίσει τους δρόμους της πόλης σκοτώνοντας αυτές τις “βρώμικες” γυναίκες. Και τότε σκέφτηκα να κάνω αυτή την ταινία.
Η πρόθεσή μου δεν ήταν να κάνω μια ταινία για έναν Serial Killer, αλλά για μια Serial Killer κοινωνία. Για τον βαθιά ριζωμένο μισογυνισμό μέσα στην ιρανική κοινωνία, που δεν είναι θρησκευτικός ή πολιτικός, αλλά πολιτισμικός. Ο μισογυνισμός γεννιέται μέσα από τις ανθρώπινες συνήθειες. Στο Ιράν έχουμε μια παράδοση μίσους προς τις γυναίκες, παράδοση που συχνά επανεμφανίζεται. Στην ιστορία του Χανάι ο μισογυνισμός υπάρχει στην πιο γνήσια μορφή του. Και είναι απαραίτητο να αναδειχθούν διαφορετικές οπτικές που καταδεικνύουν τις απόψεις της ιρανικής κοινωνίας: αυτών που είναι μαζί του κι αυτών που είναι εναντίον του.
Ο Σαΐντ Χανάι είναι ταυτόχρονα θύμα και θύτης. Ως στρατιώτης στο μέτωπο του πολέμου Ιράν-Ιράκ, δίνει τα νιάτα του στη χώρα του για να την κάνει καλύτερη και για να δώσει νόημα στη ζωή του. Και μετά ανακαλύπτει ότι η κοινωνία δεν νοιάζεται για αυτόν, ότι οι θυσίες του κατά τη διάρκεια του πολέμου δεν είχαν κανένα νόημα. Βρίσκεται σε ένα υπαρξιακό κενό, παρά την πίστη του στον Θεό. Πηγαίνει στο το τζαμί και κλαίει στο σπίτι του Θεού. Βρίσκει μια νέα αποστολή, μια αποστολή για τον Αλλάχ.
Η Ιερή Αράχνη δεν φτιάχτηκε για να μιλήσει πολιτικά εναντίον της ιρανικής κυβέρνησης. Δεν είναι άλλη μια κριτική στις διεφθαρμένες κοινωνίες της Μέσης Ανατολής. Η απανθρωποποίηση ομάδων ανθρώπων, ειδικά των γυναικών, δεν συμβαίνει μόνο στο Ιράν, αλλά τη συναντάμε σε διαφορετικές παραλλαγές, σε όλες τις γωνιές του κόσμου.
Βλέπω την ταινία ως μια συγκεκριμένη ιστορία για συγκεκριμένους χαρακτήρες και όχι μια ταινία “θεματικής” για ορισμένα κοινωνικά προβλήματα. Δεν θέλουμε να αφήσουμε την ιστορία και το πρόσωπο του Χανάι να γεμίσουν την ταινία. Αντί να κάνουμε άλλη μια ταινία για τους διαφορετικούς τρόπους που ένας άντρας μπορεί να σκοτώσει και να ακρωτηριάσει γυναίκες, θέλαμε να υπογραμμίσουμε την πολυπλοκότητα του ζητήματος και τα διακυβεύματα από τις διάφορες πλευρές, ιδίως από τη μεριά των θυμάτων. Η ιστορία της δημοσιογράφου Ραχίμι είναι εξίσου σημαντική με αυτή του Χανάι. Θέλησα να την πλησιάσω και κατανοήσω πώς αντιμετωπίζει τις συγκρούσεις μέσα της, με την οικογένειά της και με την κοινωνία, ενώ η υπόθεση προχωρά.
