Το ιρανικό σινεμά των δημιουργών υπάρχει και συνεχίζει όχι μόνο ερήμην αλλά και κόντρα στο κράτος. Νοείται κι αλλιώς η πραγματική τέχνη;
Του Κώστα Καρδερίνη:
- Τα όμματα ματώνουν – ο κόσμος αναταράσσεται στα φρύδια και τα μάτια αυτά,
- Είμαι δέσμια/ος των ομματιών, των οποίων το πρόσωπο μοιάζει σαν μεθυσμένο
- Πάνω από το ροδαλό τους μαξιλάρι τα φρύδια θόλος μοσχομυριστός
- Δεν αφήνεις λυτό τον πέπλο των μαλλιών σου / Προσεύχομαι για σε μετά φόβου
- Η καμπύλη του φρυδιού μού κλέβει την καρδιά…
Ο κόσμος έχει δυο όψεις και τα μάτια της φαντασίας βλέπουν μερικές φορές άλλα από αυτά που αντιλαμβανόμαστε εμείς οι ανοιχτομάτηδες. Αυτές οι δυο όψεις μπλέκονται με σουφικό μυστηριακό τρόπο στην ταινία του Τζαλιλβάντ. Η ερωτική ποίηση συναντά την εξέγερση των αγανακτισμένων και η ανατροπή φέρνει την εσωτερική ισορροπία σε μια ανισόρροπη κατάσταση εναγκαλισμού εγκλεισμού.
Ο Αλί [Navid Mohammadzadeh] ακούει ένα τραγούδι [To Kafardel] με τα έγχορδα του Όλαφουρ [Ólafur Arnalds] και τη θεία φωνή του Μοχαμαντρεζά [Mohammadreza Shajarian]. Γύρω του ο κόσμος επαναστατεί αλλά αυτός είναι προσηλωμένος στο τραγούδι. Πιο πριν ή πιο μετά προσπάθησε ν’ αυτοκτονήσει αλλά η παρουσία της/τους τον σταμάτησε. Η Λεϊλά [Diana Habibi] είναι επιληπτική και μπλεγμένη σε μια κατάσταση χαοτική να ψάχνει απεγνωσμένα το ανήλικο αγόρι της. Καταφέρνει την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή να διαφύγει αλλά τριγυρνά κυνηγημένη σαν την άδικη κατάρα που έπεσε πάνω της απροσδόκητα.
Η συνάντησή τους συν/βαίνει σε δυο όψεις και δυο επίπεδα. Το πέρασμα στην άλλη πλευρά που τραγούδησε ο Μόρισον και οι Πόρτες του είναι εσωτερικό και βασανιστικό, σαν ελεύθερη πτώση. Κάπου, μέσω νεφών, αναφαίνεται η ρωγμή του χρόνου του Ρασούλη όπως την έψαλλε ο Παπάζογλου. Η ποίηση συνάδει με παραποίηση, με κακοποίηση, με αντιποίηση. Εδώ, στη ρωγμή του πόνου, υπάρχει μια ηλιαχτίδα, ξημερώνει ή μήπως πάλε ονειρεύομαι;
Arnalds & ShajarianΟ Τζαλιλβάντ καταφέρνει να συγκεράσει λυρικά το είναι και το μη είναι, το εδώ και το αλλού, το τώρα και το χθες, το μέσα φως έξω. Ο χρόνος της ταινίας είναι μια μαρμίτα, η οποία σιγοβράζει κι αναδεύεται από το έξοχο μοντάζ, τις εναλλαγές των λιγοστών προσώπων, τις παραισθήσεις, τα όνειρα, την παρακολούθηση και τις υπέροχες ερμηνείες. Το οργανικό δέσιμο του άσματος με την υπόθεση, η σταδιακή βραδυφλεγής κάλυψη / απόκρυφη αποκάλυψη, η ταπεινότητα και η πραότητα, η εγγύτητα και η αφή του θεατή – ηδονοβλεψία… καθιστούν την ταινία μοναδική εμπειρία.
Ο βραβευμένος Μοχαμαντζαντέ [Χωρίς όνομα, χωρίς υπογραφή / Περίπτωση συνείδησης, Η Λέιλα και τα αδέρφια της] κιβωτίζει το ταλέντο του στους τέσσερις τοίχους, αναδιπλώνεται και ξεδιπλώνεται μέχρις απογείωσης κι αυτόβουλης γείωσης. Η Χαμπιμπί συμπληρώνει τα κενά του παζλ και προσφέρει την μακροσκοπική ματιά στο έλασσον αυτό αριστούργημα. Στο περιθώριο της ολετήριας σχέσης και της αυτοθυσίας κινούνται το κράτος και η βία, η στέρηση ελευθερίας και η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κάποιες από τις θιγόμενες αξίες αποτυπώνονται ως βουβές εικόνες, στον απόηχο και στο αποκορύφωμα του μοναδικού ερωτικού άσματος [To Kafardel].
Είμαι σκλάβος/α των ματιών ετούτων, των οποίων το πρόσωπο στέκει ωσάν μεθυσμένο
Σαν όμορφο ροδαλό μαξιλάρι κι απάνω θόλος μοσχομυριστός τα φρύδια.
[-αδόκιμη, υπενθυμίζω, απόδοση]
