«Πάντοτε περνάω το γκρουπ από εκπαίδευση, τους λέω πώς να παίξουν και πού να σταματήσουν, πώς να μην είναι μουσικοί.”
O Mark E. Smith υπήρξε μια από τις σημαντικότερες μορφές του βρετανικού rock.
Μετάφραση: Πάνος Τομαράς
O Mark E. Smith υπήρξε μια από τις σημαντικότερες μορφές του βρετανικού rock. Γεννήθηκε στις 5 Μαρτίου 1957 στο Μπρόουτον της Αγγλίας και μέχρι τον θάνατό του, στις 24 Ιανουαρίου 2018, οδήγησε το περίφημο post-punk συγκρότημα των Fall. Tο απόσπασμα που δημοσιεύεται είναι από το βιβλίο The Fall του Mick Middles που έγραψε σε συνεργασία με τον Smith (Omnibus Press, 2003). Μολονότι δεν χρονολογείται στο βιβλίο, σίγουρα η συνέντευξη πάρθηκε μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’90, γιατί λίγο νωρίτερα στο κείμενο γίνεται αναφορά στους Nirvana και στη σκηνή του Σιάτλ σαν κάτι που έχει περάσει πριν από κάμποσο καιρό…
«Πάντοτε περνάω το γκρουπ από εκπαίδευση, τους λέω πώς να παίξουν και πού να σταματήσουν, πώς να μην είναι μουσικοί. Αυτό άρχισε από την αρχική σύνθεση, επειδή άρχισαν να γίνονται μουσικοί, και συνειδητοποίησα ότι δεν τα πήγαινα καλά με τους μουσικούς. Πριν φτιάξουμε το συγκρότημα, βγαίναμε όλοι μαζί παρέα, αλλά αυτά κόπηκαν. Προτιμούσα να κάθομαι στην παμπ μ’ έναν υδραυλικό, ας πούμε, επειδή τον έβρισκα πιο έξυπνο απ’ όλους αυτούς. Το πρόβλημα με τους μουσικούς είναι ότι μόλις τους βάλεις μια κάμερα μπροστά τους, αλλάζουν τελείως.”
«Το πλεονέκτημα που είχα και έχω ακόμα είναι ότι εγώ δεν είμαι μουσικός. Η στάση μου απέναντι στη μουσική είναι εντελώς διαφορετική απ’ οποιουδήποτε μουσικού έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Ποτέ δεν κατάφερα να τους καταλάβω. Εξακολουθώ να μην τους καταλαβαίνω. Ζουν σε άλλη εποχή.
«Έχω συνεργαστεί με μουσικούς με κλασική παιδεία, αλλά κι εκεί ισχύουν τα ίδια. Δεν αλλάζει τίποτα. Πιστεύουν ότι επειδή ξέρουν να παίζουν ένα όργανο, είναι πιο έξυπνοι από σένα. Εγώ όμως έχω το αυτί του μέσου ανθρώπου. Μπορώ να ξεχωρίσω τι μου αρέσει και τι όχι. Για μένα, είναι όπως πας σε οποιαδήποτε συναυλία. Αν ακούγεται μάπα, θα σηκωθώ να φύγω. Κι αυτό δεν το αντέχουν οι μουσικοί. Βγάζουν νόημα όλα αυτά; Πολλοί λένε ότι αυτός είναι ο αγώνας των Fall, αλλά εμένα δεν μου καιγόταν ποτέ καρφί, και εξακολουθεί να μην μου καίγεται. Δεν είναι ότι δεν σέβομαι τους μουσικούς· έχουν κι αυτοί, όπως κι εγώ, τις καλές και τις κακές τους μέρες. Πάντως αυτό δεν επηρεάζει τη δυναμική των σχέσεων εντός του συγκροτήματος. Ξέρω τι λες… μπορεί κάποτε να την επηρέαζε. Όχι, όχι, υπήρχαν αρκετές εντάσεις στο συγκρότημα τότε… αλλά τους έδιωξα όλους με τις κλοτσιές μετά τον πρώτο δίσκο. Και όλοι μου έλεγαν ότι ήμουν τρελός. Εγώ όμως ήξερα τι έκανα. Δεν ήθελα να βάλω αγγελία στο μαλακισμένο Melody Maker.
Πήρα κόσμο από τις εργατικές πολυκατοικίες, άτομα που γρατζούνιζαν μόνα τους μια κιθάρα, και τους είπα ‘τώρα παίζετε στους Fall’. Ήταν καιρός πια ν’ αρχίσουν να βγάζουν το ψωμί τους. Δεν βάλαμε ποτέ κανέναν να περάσει από τυπική ακρόαση στους Fall. Δεν χρειαζόταν ακρόαση. Καταλάβαινες με τη μία. Έπρεπε να βρούμε άτομα στο κατάλληλο στάδιο εκμάθησης. Ναι, ναι. Μέχρι και σήμερα.
«Δεν έχω όρεξη να κάθομαι να ακούω έναν ντράμερ να παίζει ό,τι ξέρει και δεν ξέρει. Σε όλη την ιστορία των Fall οργάνωσα ακρόαση μόνο μια, δυο φορές και δεν θα το ξανακάνω ποτέ.
Έπρεπε να περάσουν δυο χρόνια για να βρεθούν αρκετά άτομα που να θέλουν από μόνα τους να μπουν στο συγκρότημα. Στην αρχή έρχονταν κάτι μαλάκες για ακρόαση… Ξέρεις πόσοι τύποι από εταιρείες μου έχουν πει όλα αυτά τα χρόνια να κάνω σόλο καριέρα μαζί μ’ ένα μάτσο μουσικούς; Ξέρεις… κάτι επαγγελματίες πάνκηδες που παίρνουν 400 λίρες την ώρα, και ήταν σκατά. Κάτι μουνιά, που δεν τους νοιάζει καθόλου. Μπορούν να παίξουν ό,τι θέλεις από πλευράς τεχνικής, αλλά εγώ δεν ψάχνω τέτοιο πράγμα. Δεν μπορείς να τους κακολογήσεις, γιατί είναι τεχνίτες που κάνουν την τέχνη τους, αλλά δεν ταιριάζουν στους Fall.
«Αν όμως είσαι σε ένα γκρουπ και παίρνεις 250 λίρες την εβδομάδα… Πρέπει να τους πληρώνεις αξιοπρεπώς. Το πιστεύω αυτό. Πιστεύω ότι όλοι πρέπει να πληρώνονται δίκαια, όχι σαν κάτι άλλα συγκροτήματα από το Μάντσεστερ. Ύστερα όμως πάνε και μιλάνε με κάποιον ηλίθιο από ένα από κείνα τα συγκροτήματα, που τους λέει ότι παίρνει 15.000 λίρες από τα δικαιώματα των τραγουδιών, και τότε τα παιδιά αρχίζουν να αναρωτιούνται γιατί δεν βγάζουν τόσα. Αυτού του είδους τους ανθρώπους είναι που δεν σέβομαι. Επειδή δεν έχουν ιδέα τι συμβαίνει.
Κάποιες φορές πληρώνω εγώ τα παιδιά, από την τσέπη μου. Έχω αναγκαστεί να δανειστώ για να τους πληρώσω. Μερικές φορές γκρινιάζουν, επειδή δεν έχουμε δουλειά. Όμως ρε γαμώτο, πολύ θα ’θελα να ’χα κι εγώ κάποιον να με πληρώνει 300 λίρες την εβδομάδα για να κάθομαι».
