Συνδυάζοντας μοναδικά τη γλυκιά μελαγχολία του Κάφκα, με την πλούσια φαντασία του Όργουελ, ο Τέρι Γκίλιαμ, δημιουργεί έναν δικό του μοναδικό και συνάμα, ονειρικό κόσμο, χαμένο στα γρανάζια της γραφειοκρατίας
Το “Brazil” του 1985, είναι το προφητικό κινηματογραφικό αριστούργημα του Τέρι Γκίλιαμ, το οποίο εξελίσσεται σ’ ένα δισυπόστατο αλλά τραγικά οικείο περιβάλλον. Ο άνθρωπος, ως ανεξάρτητη οντότητα είναι κάτι το απαγορευμένο. Όλοι και όλα, παρακολουθούνται από τον πολιτεία – φύλακα και η ελευθερία βούλησης δεν αποτελεί παρά μία άγνωστη και χαμένη αξία.
Οι έχοντες την κάθε είδους εξουσία, συχνά πυκνά χρησιμοποιούν τον φόβο ως μοχλό πίεσης, αλλά κι ως προϊόν εκμετάλλευσης και χειραγώγησης των λαών, με συνήθης δικαιολογία την τάξη και την ασφάλεια του συστήματος. Ο πολίτης πλέον έχει αξία για το κράτος μόνο ως μέρος ενός ενιαίου και άβουλου συνόλου.
Το σενάριο αλλά κι ολόκληρη η ταινία είναι εμπνευσμένη και απόλυτα επηρεασμένη από το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Βρετανού συγγραφέα George Orwell, “1984”.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια ταινία φαντασίας εικαστικά τέλεια, με φρενήρεις ρυθμούς στη σκηνοθεσία και στο μοντάζ και με πάμπολλα στοιχεία δανεισμένα από τα φιλμ – νουάρ του παρελθόντος.
Τα μηνύματα που λαμβάνει ο θεατής μέσα από της εικόνες της κύριας αλλά και παράλληλης δράσης, είναι αμέτρητα και σίγουρα δεν φτάνει μία φορά θέασης προκειμένου να κατανοήσει κάποιος όλους τους συμβολισμούς και της αλληγορίες που εμπεριέχονται μέσα σ΄αυτό το σουρεαλιστικό, “αναρχικό” αριστούργημα.
Βρισκόμαστε σε μία φανταστική πόλη του 20ου αιώνα. Επικρατεί ολοκληρωτικό καθεστώς, ο κρατικός μηχανισμός προσπαθεί να καταστείλει με τη βία την ελεύθερη βούληση και η γραφειοκρατία έχει αναχθεί σε επιστήμη, ενώ όλα ρυθμίζονται και ελέγχονται από μία κεντρική υπηρεσία υπολογιστών.
Ο Σαμ (Jonathan Pryce) είναι μέρος αυτής της τέλειας μελλοντικής πραγματικότητας που κυβερνάται από την τεχνολογία κι εμποδίζει την οποιαδήποτε δημιουργία ονείρων. Μια σειρά, όμως, από παράξενες καταστάσεις δίνει άλλη τροπή στα δεδομένα, κι εκείνος αρχίζει να ονειρεύεται, γνωρίζοντας μία μυστηριώδη γυναίκα…
Ο Terry Gilliam δημιουργεί μια φουτουριστική ταινία που κινείται ανάμεσα στην πραγματικότητα του σήμερα, το αύριο, το παραμύθι και τα κόμικς. Το αποτέλεσμα είναι μια συγκλονιστική – ονειρική δημιουργία, που στην ουσία είναι μια σκληροπυρηνική κοινωνικοπολιτική σάτιρα για τη σύγχρονη κοινωνία και στρέφεται ενάντια στην παράνοια της γραφειοκρατίας, του καταναλωτισμού, της υψηλής τεχνολογίας, καταγγέλοντας ταυτόχρονα τον καταπιεστικής μορφής τρόπο με τον οποίο οι κρατικοί μηχανισμοί προσπαθούν να ελέγξουν πλήρως τις ανθρώπινες μάζες, καταπατώντας τους κάθε δικαίωμα και ελευθερία.
Εντυπωσιακή είναι και η δουλειά που έχει γίνει στα κουστούμια και στα σκηνικά, ενώ η υπέροχη κινηματογράφιση και φωτογραφία, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα εφιαλτική μα και ταυτόχρονα ονειρική.
Εκτός από τον έξοχο Jonathan Pryce το καστ συμπληρώνουν οι Kim Griest, Katherine Helmond και ο Robert De Niro σε ρόλο έκπληξη.
Η ταινία πήρε τον τίτλο από της από τραγούδι του Xavier Cugat, “Aquarela do Brasil” που είχε σημειώσει μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του ΄30 και ακούγεται στην ταινία. Η ιδέα στον Gilliam να τιτλοφορήσει την ταινία του ως “Brazil” του δόθηκε μετά από επίσκεψη του στο λιμάνι Talbot της Ουαλίας. Το τοπίο εκεί είναι καταθλιπτικό και κυριαρχεί το γκρι χρώμα. Τότε του ήρθε στο μυαλό ένας τύπος να κάθεται σ΄αυτή την μουντή παραλία και να ακούει στο ραδιόφωνο ένα ευχάριστο κομμάτι σαν το “Brazil”. Το τοπίο έτσι θα του φαινόταν λιγότερο μουντό και γκρίζο.
