Η σημαντικότερη στιγμή του νέου αμερικάνικου σινεμά, ένα αγέραστο αριστούργημα, μια ανατριχιαστικά διαχρονικά επίκαιρη παραβολή για το έγκλημα, την τιμωρία, το σκοτάδι της ανθρώπινης φύσης και το ακριβό τίμημα του (αμερικανικού) ονείρου.
Ο θρυλικός “The Godfather” (O Νονός) του Φράνσις Φορντ Κόπολα, σε σενάριο βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Μάριο Πούτζο, έκανε πρεμιέρα στους κινηματογράφους το 1972. Ένα εμβληματικό έργο, που επηρέασε όσο λίγα, το κοινό, τους κριτικούς, αλλά και τους ίδιους τους καλλιτέχνες της Έβδομης Τέχνης, σκηνοθέτες και ηθοποιούς, αποτελώντας σταθερό σημείο αναφοράς, στην εξέλιξη του σινεμά. Στο καστ συναντάμε μεγάλους ηθοποιούς, όπως ο Μάρλον Μπράντο, ο Αλ Πατσίνο, ο Ρόμπερτ Ντιβάλ, ο Τζέιμς Κάαν και η Νταϊάν Κίτον, ενώ την εξαιρετική μουσική υπογραφεί ο σπουδαίος Νίνο Ρότα.
Μια ιστορία με θέμα την εξουσία που, κατά τον Κόπολα, έχει αξία μόνο αν είναι απόλυτη και τόσο μεγάλη, ώστε να λειτουργεί υπεράνω οποιασδήποτε ηθικής. Σκιαγραφεί ένα συναρπαστικό πορτρέτο του πώς η απληστία, ο εγωισμός και η πίστη μπορούν να διαφθείρουν ακόμη και το πιο ανεπιτήδευτο άτομο.
Στo κτήμα τoυ στη Νέα Υόρκη, το 1945, έvας ηλικιωμένος επικεφαλής της Μαφίας, o Βίτo Κoρλεόvε, γιoρτάζει τoυς γάμoυς της κόρης τoυ, Κόvι, με τov vεαρό Κάρλo Ρίτσι. Στo χαρμόσυvo γεγovός παρευρίσκovται και oι γιoι τoυ Κoρλεόvε, Μάικλ, Σόvι και Φρέvτo, καθώς και o voμικός τoυ σύμβoυλoς, Τoμ Χάγκεv. Ο Μάικλ έχει μόλις επιστρέψει από τov πόλεμo σαv ήρωας και o πατέρας τoυ ελπίζει πως θα τov δει vα διαπρέπει μακριά από τηv παραvoμία. Ο Σόvι, μεγαλύτερoς από τov Μάικλ και πoλύ πιo βίαιoς από εκείvov, είvαι δεξί χέρι τoυ πατέρα τoυ και πρόκειται vα γίvει o επόμεvoς “Νovός” όταv o Ντov Βίτo πεθάvει. Μετά τη γαμήλια δεξίωση, oι Κoρλεόvε έχoυv μια συvάvτηση με τoυς Τατάλια, μια εξίσου ισχυρή, αλλά αντίπαλη oικoγέvεια της Μαφίας. Οι Τατάλια πιέζoυv τov Ντov Βίτo vα τoυς υπoστηρίξει στηv πώληση vαρκωτικώv αλλά εκείvoς αρvείται vα εμπλακεί σε κάτι τέτoιo. Λίγo αργότερα, εξαιτίας της άρvησής τoυ, o Ντov Βίτo πέφτει θύμα επίθεσης δυo oπλoφόρωv αλλά κατoρθώvει vα επιζήσει. Οταv o Μάικλ μαθαίvει ότι η απόπειρα δoλoφovίας ήταv έργo τoυ Σoλότσo, εvός αvθρώπoυ τωv Τατάλια, καθώς και τoυ ΜακΚλάσκι, εvός διεφθαρμέvoυ αστυvoμικoύ πoυ θέλει vα επωφεληθεί από τo εμπόριo vαρκωτικώv, λέει στov υπασπιστή τoυ πατέρα τoυ, Κλεμέvτσα, ότι είvαι πρόθυμoς vα τoυς σκoτώσει και τoυς δύo εv ψυχρώ.
Στην πρώτη σκηνή της ταινίας – μετά το “Πιστεύω στην Αμερική” που απλώνεται σαν ειρωνικό μαύρο σύννεφο πάνω από κάθε σημαντικό ή ασήμαντο πλάνο που θα ακολουθήσει – ένας γάμος αντηχεί χαρούμενα γέλια και σισιλιάνικες ταραντέλες στην ηλιόλουστη έπαυλη των Κορλεόνε στη Νέα Υόρκη. Μόνο που η κάμερα βρίσκεται κλεισμένη μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, εκεί όπου ο παντοδύναμος πατέρας της φαμίλιας και Νονός Ντον Κορλεόνε, μαζί με τους έμπιστους βοηθούς του στο έγκλημα, εκπληρώνει βρώμικες χάρες στους “βαφτιστικούς” του.
Αλλάζοντας μια για πάντα την απεικόνιση της Μαφίας στο σινεμά, ο Φράνσις Φορντ Κόπολα έδωσε σαιξπηρικές διαστάσεις στον κόσμο του οργανωμένου εγκλήματος: Οι ηγέτες της αποκτούν βαρύτητα και απαιτούν σεβασμό, περιτριγυρισμένοι από λεγεώνες αντρών που προσκυνούν την ιεραρχία της ιταλο-αμερικανικής οικογένειας. Ο Μάρλον Μπράντο είναι ο θρυλικός Νονός, η κεφαλή της οικογένειας Κορλεόνε, ένα κράτος εν κράτει που διευθύνει όλες τις παράνομες επιχειρήσεις των ΗΠΑ και ελάχιστα διαφέρει σε παντοδυναμία από τον ίδιο τον Πρόεδρο. Όλα ξεκινούν από έναν φαντασμαγορικό γάμο όπου το αίμα – αθέατο στην αρχή, ορμητικό σαν ποταμός μέχρι το τέλος της ταινίας – αρχίζει να κυλάει λερώνοντας όλα τα παιδιά του, ακόμα και τον αγαπημένο του γιο (Αλ Πατσίνο) που ορκίστηκε να μείνει καθαρός μέχρι το τέλος.
Ο Μάρλον Μπράντο, σπάει κάθε στερεότυπο και χτίζει με την εκφραστικότητά του, μακριά από τις μεθόδους και τις υπερβολές, έναν κινηματογραφικό μύθο, ως Βίτο Κορλεόνε. Όχι απλά ένας μαφιόζος του κινηματογράφου, ο Ντον Βίτο Κορλεόνε, έγινε το ίδιο το σύμβολο ενός βασιλιά του κάτω κόσμου. Ανάλογα με την κατάσταση, θα διαπραγματευτεί, θα δωροδοκήσει, θα εκφοβίσει ή θα καταφύγει σε άγρια βία για να διασφαλίσει τη διατήρηση των συμφερόντων και της εξουσίας της οικογένειάς του.
Ένας ισχυρός πατέρας, οικογενειακοί δεσμοί, ένας γιος που λαχταρά να ξεφύγει από τη μοίρα του, αξίες του παλιού κόσμου που συγκρούονται με μια κοινωνία που αλλάζει, τιμή και προδοσία, και πώς η εξουσία διαφθείρει τις ψυχές όσων την ασκούν.
Ο Κόπολα είχε δηλώσει στο BBC ότι στην καρδιά της ταινίας βρίσκεται μια εξέταση της δυναμικής της εξουσίας, της διαφθοράς που ασκούν οι ισχυρές οικογένειες και ένα σχόλιο για τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ λειτουργούν στην παγκόσμια σκηνή.
Οι Κορλεόνε, μια οικογένεια που συνδέεται όχι μόνο με το αίμα αλλά και με το μεταναστευτικό τους υπόβαθρο, αντιπροσωπεύουν μια Αμερική που είναι τόσο απομονωμένη όσο και αδίστακτη στην εφαρμογή της δύναμης και της επιρροής για το προσωπικό της συμφέρον.
Ο Βίτο Κορλεόνε, και ο Μάικλ μετά από αυτόν, δεν είναι απλοί εγκληματίες αλλά μεσίτες εξουσίας που κατανοούν ότι η επιρροή είναι εξίσου απαραίτητη με τη βία για να χειραγωγήσουν και να ελέγξουν τις καταστάσεις προς όφελός τους. Ο Βίτο καταλαβαίνει ότι η ουσία της εξουσίας είναι η ικανότητα να εξαναγκάζεις τους άλλους να ενεργούν ενάντια στα δικά τους συμφέροντα. Η ιδέα αυτή σε μια ατάκα που έγινε συνώνυμη με την ταινία: “Θα του κάνω μια προσφορά που δεν μπορεί να αρνηθεί”.
Ο “The Godfather” δεν ήταν ποτέ μόνο μια ταινία για τη Μαφία, για την λατρεία της εξουσίας, για το έγκλημα και την τιμωρία. Ίσως δεν ήταν ποτέ μόνο μια ταινία για το αμερικανικό όνειρο και το σκοτάδι που κρύβεται μέσα στη διαρκή υπόσχεσή του, θρέφοντας ολόκληρες γενιές (φυσικά όχι μόνο) Αμερικάνων με περίσσευμα ψευδαισθήσεων.
Είναι μια ιστορία εγκλήματος, μια οικογενειακή ιστορία που λεηλατεί τη λέξη “οικογένεια” για βαθύ τρόμο, μια ιστορία μεταναστών και μια προειδοποιητική ιστορία για την αμερικανική πείνα για εξουσία.
