Η αθωότητα ενός παραμυθιού μέσα στη φρικτή κόλαση της πραγματικότητας, σ έναν κόσμο τόσο απόκοσμο και τρομακτικό
Η τέχνη και ιδιαίτερα ο κινηματογράφος αγαπούν την αλληγορία και το φανταστικό γιατί ελευθερώνει τη φαντασία του δημιουργού. Πολλές φορές τους διευκολύνουν σε περιπτώσεις που δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να μιλήσουν καθαρά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του Μεξικανού Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, ο «Λαβύρινθος του Πάνα» είναι μια ταινία, γεμάτη συμβολισμούς, που αν μη τι άλλο το πετυχαίνει με εκπληκτικό τρόπο, συνδυάζοντας με ευρηματικότητα, φαντασία και εκπληκτική δεξιοτεχνία, τον ρεαλισμό με τα στοιχεία του φανταστικού.
Έχει καταφέρει κι έχει συνδυάσει δεξιοτεχνικά σκληρό ρεαλισμό και σκοτεινή φαντασία, πλάθοντας έναν ονειρικό κόσμο που είναι ταυτόχρονα λύτρωση κι εφιάλτης, απόδραση και καταδίκη.
H 10χρονη θετή κόρη ενός φασίστα αξιωματικού που καταδιώκει ομάδες ανταρτών στην Ισπανία του ’44 ανακαλύπτει έναν παλιό λαβύρινθο που θα την οδηγήσει σε ένα ταξίδι φαντασίας. Τον «Λαβύρινθο Του Πάνα» φωτίζει μια μάχη βαθύτερη από εκείνη των αριστερών ανταρτών με τους φασίστες του Φράνκο: σιγά σιγά, σε 114 λεπτά, ξεδιπλώνεται η σύγκρουση της ιστορικής συγκυρίας με την αρχέγονη φαντασία.
Ο Ντελ Τόρο, «έπιασε» τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, έναν εμφύλιο πόλεμο με ξεχωριστή σημασία για την ιστορία του κόσμου, και τον «ενσωμάτωσε» στο μύθο του αρχαίου Έλληνα θεού Πάνα, ο οποίος Πάνας στον ρωμαϊκό πολιτισμό (πολιτισμό του σκηνοθέτη), ακούει στο όνομα Φαύνος. Η «θεότητα» του ενσωματώνει το Όλον στη φύση και στον άνθρωπο, καλό και κακό.
Ο φανταστικός κόσμος θα είναι μια μετάφραση του πραγματικού, οι δύο κόσμοι θα έρθουν σε αντιπαράθεση έτσι ώστε η βία να είναι πιο έντονη αλλά και να φανεί περίτρανα ο παραλογισμός της.
Ο Τόρο προσέχει πολύ για να δείξει το παράλογο τόσο στις δυνάμεις των φασιστών όσο και στους αντάρτες, ξεχωρίζοντας από τους μεν και τους δε αυτά τα στοιχεία που διαφοροποιούν τις καταστάσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πολύ αντικειμενικά μιλά και για τις δύο παρατάξεις, δίνοντας έναν προσωπικό τόνο για τους δύο αρχηγούς, το Βιδάλ και τον επικεφαλής των ανταρτών, εστιάζοντας και στις προσωπικές κλίμακες του χαρακτήρα.
Ο πόλεμος έτσι γίνεται πιο βίαιος διότι το άτομο έχει αντιπαρατεθεί τόσο με το αντίπαλο στρατόπεδο όσο και με τον ίδιο τον εαυτό του. Το καλό και το κακό έχει δύο συνιστώσες: την κοινωνική και την ατομική ηθική. Αν μπορούσαμε να βγάλουμε μια συνισταμένη, αυτή θα ήταν η τρέλα, η σχιζοφρένεια στην οποία οδηγούνται τα άτομα σε τέτοιες περιπτώσεις.
«Ο φασισμός είναι πάνω απ’ όλα μια μορφή διαστροφής της αθωότητας και της παιδικότητας. Αντιπροσωπεύει τον απόλυτο τρόμο και είναι ένα ιδανικό θέμα μέσω του οποίου μπορείς να διηγηθείς ένα παραμύθι για μεγάλους», λέει ο Μεξικανός σεναριογράφος και σκηνοθέτης της ταινίας Γκιγιέρμο ντελ Τόρο.
Δανείζεται τη γνωστή ιστορία του Πάνα, η οποία σηματοδοτεί με διαλεκτικό τρόπο την καθημερινή πάλη των αντιθέτων, τον καπιταλισμό, την απληστία, την πάλη του καλού με το κακό, την ανθρώπινη θυσία, την ανιδιοτελή αγάπη, τις ηθικές αξίες, και μιλάει, με το στόμα της μυθολογίας, χωρίς να γίνεται διδακτικός.
Καθιστά τους δύο κόσμους ένα ενιαίο σύνολο, μέσα στο οποίο η μικρή Οφέλια θα βρει τα κλειδιά, κυριολεκτικά και μεταφορικά, για να δραπετεύσει με την αθωότητα της φαντασίας της από την απανθρωπιά ενός αδίστακτου καθεστώτος.
Το αριστούργημα του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο είναι ένα σκοτεινό παραμύθι για όλα όσα μπορούν να φωτίζουν τη ζωή.
Η ταινία βγήκε στις αίθουσες το 2006 και είχε έξι υποψηφιότητες για ‘Oσκαρ κερδίζοντας τρία βραβεία (Καλύτερης Φωτογραφίας, Καλύτερου Σχεδιασμού Παραγωγής και Καλύτερου Μακιγιάζ).
